چکیده
این نوشتار باهدف آشنایی هنر آموزان سنتور با شیوه صحیح مضراب زدن تنظیم گردیده است. که در آن به آموزش نحوه صحیح دست گرفتن مضراب و بطور کلی باید ها و نباید هایی که یک هنرجو تازه کار حین مضراب زدن می بایست رعایت کند، پرداخته شده است.همچنین جهت سهولت فراگیری جایگاه نت ها روی سنتور تمرین هایی پیشنهاد خواهد شد.
نکته مهم آنکه هنرجو می بایست تمرین های مطرح شده را به دقت و توجه اجرا کند و آن را سهل نگیرید زیرا همین مضراب زدن هاست که اساس نوازندگی صحیح یک نوازنده را تشکیل می دهد. چنانچه نتوانید خوب مضراب بزنید صدای خوب از ساز شما خارج نمی شود در نتیجه هر چقدر که مطالبتان را خوب و شیرین بزنید باز شنونده از ساز شما محظوظ نخواهد شد.
شیوه صحیح مضراب زدن در سنتور
شیوه صحیح در دست گرفتن مضراب ها
راست و مستقیم روی صندلی در مقابل میزی که در حدود ۶۰ سانتی متر بلندی داشته باشد بنشینید یعنی به اصطلاح قوز نکنید. حلقه مضراب های سنتور را بین سه انگشت (اول دوم و سوم:شصت، سبابه، و وسطی ) قرار دهید.فراموش نکنید که انگشت های چهارم و پنجم باید چسبیده به انگشت سوم باشد و پشت سر هم و یا زیر هم قرار گیرد. یعنی در داخل دست جمع نشود هم زمان حلقه های مضراب هم حدوداً به بند اول انگشت دوم و سوم برسد به عکس های مربوطه کاملاً توجه نمایید:
اکنون با دست راست مضراب را به روی میز بزنید و فورا آن را بردارید درست مثل توپی که به زمین زده میشود پس از کمی سکوت این عمل را با دست چپ انجام دهید حرکات گفته شده باید به وسیله مچ انجام شود نه با انگشت یا آرنج.اگر مضراب را خیلی محکم در دست بگیرید اجرای آن خیلی خشک و با فشار خواهد شد و اگر خیلی آزاد در دست نگه دارید در موقع اجرا انگشتان به حرکت در می آید پس بهتر است حد متوسط آن را در نظر بگیرید یعنی نه خیلی محکم نه خیلی آزاد. همیشه سعی کنید که سر نظر را به طرف بالا متمایل باشد.
پس از کمی تمرین باید به دستهای خود نگاه کنید که آیا درست مضراب ها را در دست گرفته اید یا نه و بعد از اصلاح مجدد شروع به تمرین کنید.
همیشه سعی کنید که تمرین ها با تانی و بدون عجله و بدون آنکه تند شوند اجرا گردند و متوجه باشید که بعد از مقداری تمرین حرکت دست و مضراب شما خود به خود تند می گردد در این موقع باید کمی سکوت کنید و مجددا این تمرین را به آهستگی شروع نمایید.
حین مضراب زدن دقت کنید که فقط سر مضراب به میز بخورد نه آنکه قسمتی از ساقه مضراب.
طرز فرا گرفتن نت ها روی سنتور
نت را ترتیب صدای بلند نام ببرید و روی سنتور محل آن را پیدا کنید و با مضراب راست و چپ به طور متوالی بزنید.
بدون آنکه به صفحه نت ها نگاه کنید نتی را از روی شکل به دلخواه نام ببرید و باز محل آن را روی سنتور پیدا کنید و با مضراب روی آن بزنید.
نتی را روی سنتور به دلخواه با مضراب بزنید و اسم آن را بلند بگویید سپس محل آن را روی شکل پیدا کنید.
نکته: سه عمل فوق آنقدر باید تکرار گردد تا به محض آنکه نام نتی برده میشود چشم محل آن را روی سنتور تعیین کند.
نکات تکمیلی
سعی کنید مضراب کاملاً به سیم که مورد نظر شماست اصابت کند و سیم های بالاتر و پایین تر از آن به صدا نیایند.
مضراب را پس از آنکه به سیم مربوط زده شد فوراً بردارید و در ۱۵ سانتی متری سنتور قرار دهید.
ضمن آنکه توجه شما به پیدا کردن نت ها روی کاغذ است دقت نمایید که بی‌جهت مضراب شما روی سیم نیفتد صدای نامربوط هر چقدر هم ضعیف باشد از ساز خارج نشود.
مضراب نباید روی سیم ها باقی بماند یعنی مضراب روی سیم ها گذاشته و بادرنگ برداشته نشود بلکه به سیم ها زده شود و فورا بالا بیاید.
فاصله محل فرود آمدن مضراب روی سیم ها با خرک تقریبا ۴ سانتیمتر است سعی کنید مضراب شما نه زیاد نزدیک به خرک ها و نه زیاد در وسط سنتور زده شود.
برای زدن مضراب روی سیم های زرد و سفید و پشت خرک بدن خود را به این طرف و آن طرف حرکت ندهید. این عمل وظیفه آرنج و بازوی شماست که برای زدن روی سیم های مختلف حرکت کند. بدن همیشه ثابت است در ضمن محل سنتور را به خاطر زدن روی سیم های مختلف از جای خود حرکت ندهید.
اگر زیاد روی سنتور خم شوید یعنی به اصطلاح قوز کنید به تمام سطح سنتور مسلط نخواهید بود و چشم‌های شما نمی تواند تمام صفحه سنتور را زیر نظر بگیرد پس بهتر است که راست و مستقیم بنشینید واز بالا به صفحه سنتور نگاه کنید.
چون سیم های سفید مسلط بر سیم های زرد بسته شده اند به هنگام جفت مضراب زدن روی سیم های زرد و سفید دست چپ باید کمی جلوتر از دست راست قرار گیرد.
به خاطر داشته باشید که هرگز دست راست و چپ برای تغییر پوزیسیون از روی هم نمی گذارند.
منابع:
کامکار، پشنگ،(۱۳۳۰)، شیوه سنتور نوازی.
پایور، فرامرز، (۱۳۱۱_۱۳۸۸)، دستور سنتور.
