آشنای با ساز کلارینت

پیشگفتار

این نوشتار با هدف آشنای با ساز کلارینت گردآوری شده‌است. به ابن منظور از ابداع این ساز تا شیوه نگهداری آن نکاتی مطرح کرده‌ایم با ما همراه باشید.

کلارینت

خانواده: بادیها آيروفون (aerophone)
گروه: بادیهای چوبی
چگونگی ارتعاش هوا: با دميدن در بين زبانه‌ها و نوسان آنها هوا مرتعش میشود. اين ساز دارای دو زبانه است و وقتی هوا از بين زبانه‌ها عبور میکند آنها به لرزه درمی‌آيند و صدا توليد می‌شود.
کلارينت در بين سازهای ارکستر دارای ٔ محدوده صوتی وسيعی است. کریستف دنر آلمانی تبار مخترع کلارینت در سال 1694 ساخت آن را با اقتباس از سورنا انجام داد. دست یافتن به فرم مخصوص کلارینت دوره بیست ساله‌ای را طی کرد. تئوبالد بوهم سازوکار مکانیکی بر فلوت کار گذاشته‌بود که موفق افتاد. میان سال‌های 1840 و 1850 این سازوکار را به کلارینت هم انتقال دادند.

ساختار کلارینت

کلارینت از دسته سازهایی از خانواده سازهای بادی با متریال چوب، آبنوس و فلز است. این ساز دارای استوانه‌ای است که بر روی خود کلیدهایی دارد و قست انتهایی آن شیپور مانند است. دارای زبانه‌ی ساده‌ای است. این ساز بادی از نوع قمیشی بوده و متریال مورد استفاده برای انواع حرفه‌ای آن چوب سیاه افریقا است. گرچه عمدتا مقصود از کلارینت نوع سوپرانوی آن است اما این ساز انواع مختلفی دارد. یک نوع از آن که عنوان قره‌نی بدان اطلاق شده‌است امکان گرفتن صداهایی با فاصله موسیقی شرقی را فراهم می‌آورد.

بخش دهانی ساز کلارینت شامل تکیه‌ای شبیه منقار است جنس آن از چوب است و یا پلاستیک و کایوچو. یکطرفه آن صاف و سمت دیگر آن شمایلی منحنی دارد و زبانه به آن تکیه کرده است. اطلاق عنوان دهانی به این بخش به علت قرار گرفتن در دهان حین نواختن این ساز است.

نوع قره‌نی کلارینت در مقایسه با سوراخ‌های فلوت تعداد بیشتری کلید دارد پس انگشت گذاری آن دشوارتر است.

صدای کلارینت در مقایسه با سایر سازهای بادی از وسعت صدای بیشتری برخوردار است.

انواع کلارینت

هرکس که در یکی از انواع کلارینت تخصص بیابد باتوجه به شبیه هم بودن سازو کار انگشت گذاری همه سازهای این خانواده در اجرای سایر سازهای این خانواده هم توانایی خواهد داشت.

مشخصه‌ مشترک بین تمام کلارینت‌ها برابری نت‌های می زیر خط حامل تا Bb خط سوم با انگشت گذاری سی بکار به بالا است.

پایین ترین نت نوشته شده برای تمام کلارینت ها(قره نی ها) به استثنای کلارینت باس نت E با سه خط اضافه در زیر حامل سل است.

نوازنده کلارینت از نوع Bb سی بمل حین نواختن Bb هیچ یک از کلیدها را فشار نمی‌دهد و لوله کلارینت باز است بی آنکه هیچ سوراخی پوشیده باشد. در حالی که حین نواختن نت B همه سوراخ‌ها مثل می بم پوشانده شده و همه لوله بسته شده است جز سوراخی که جای انگشت شست دست چپ است.

ویژگی کلارینت‌هایی که بیش‌تر آشنا هستند بدین شرح‌اند:

• انتقالی نبودن کلارینت دو.
•  درباره شناخته‌شده ترینشان یعنی کلارینت سی بمل صدادهی یک فاصله دوم بزرگ بم‌تر از نتی که نوشته‌شده است.
• صدا دهی یک فاصله سوم کوچک بم‌تر از نت نوشته‌ شده در کلارینت لا.
• زیرتر بودن صدای نسبت به نت نوشته شده در کلارینت کوچک.

نظافت و نگهداری از کلارینت

• قدم اول جداسازی اجزای کلارینت است.  با احتیاط جدا کنید و احتیاط کنید پس از باز کردن اجزا در جای مناسبی گذاشته شوند. ضمن انکه چربی دستانتان را به کلارینت انتقال ندهید.
• نکته دوم در خصوص قطعه دهانی ساز است که پس از هر مرتبه نواختن ساز لازم است در جعبه ای که برای این قطعه در نظر گرفته شده گذاشته شود.
• نکته دیگر انکه جهت تمیز کردن آثار انگشت از ساز از دستمال مناسب و پولیشی، دستمال عینک، بهره بگیرید.
• مواد شیمیایی ممنوع کیت اختصاصی نظافت این ساز گزینه مناسب برای تمیز کردن آن است.
• برای نظافت بخش دهانی ساز می توانید از یک مسواک بهره بگیرید. این نکته حائز اهمیت است کثیفی این بخش بر سلامت نوازنده و همچنین صدای ساز اثر مخربی دارد. پس از شست و شو با مسواک و آب گرم از خشک کردن بوسیله دستمال مناسب غافل نشوید.
• مثل تمام سازهای دیگر کلارینت نیز به رطوبت و دمای افراطی گرم و سرد حساس بوده و این موارد از عوامل آسیب زا به شمار می روند.
• پیش از شروع کار با ساز بادی از مسواک دندان‌هایتان غافل نشوید. نواختن ساز بادی بلافاصله بعداز غذا خوردن ممنوع.